Artikel Boerderij: Achtergrond - 24 januari 2020
Er is een duidelijke trend zichtbaar in diergezondheidskosten per zeug per jaar: die zijn de laatste vijftien jaar, voornamelijk op zeugenbedrijven, alleen maar toegenomen. Dierenarts John van der Wielen: “Vooral bij goede prijzen lijken meer bedrijven te kiezen voor een extra enting als vorm van verzekering.”
De gemiddelde diergezondheidskosten op zeugenbedrijven zijn in vijftien jaar tijd meer dan verdubbeld. De kosten zijn van € 47 per zeug in 2002 opgelopen naar € 103 in 2017. Die kostenstijging is meer dan de inflatie. Dat blijkt uit cijfers van het Bedrijven Informatienet (BINternet), dat jaarlijks de resultaten van varkensbedrijven verzamelt.
Bij een zeugenbedrijf dat 30 biggen aflevert, kom je met drie entingen al snel op € 90 tot € 100 per zeug uit
In 2017 lag op gespecialiseerde zeugenbedrijven het gemiddelde aantal grootgebrachte biggen op 29,3 per zeug per jaar. Dat is een derde meer dan in 2002. Elke vaccinatie die bij de biggen wordt toegepast, moet dan ook bij meer dieren worden uitgevoerd. Hier is het grootste deel van de verklaring te vinden van de hogere diergezondheidskosten door de jaren heen. Niet alleen het aantal biggen per zeug neemt toe, het aantal vaccinaties per big eveneens.
Wil je besparen op diergezondheidskosten, dan heeft het weglaten van een biggenvaccinatie het grootste effect op de kostprijs. - Foto: Henk Riswick
Biggenvaccinaties grootste kostenpost
John van der Wielen, dierenarts bij De Varkenspraktijk locatie Oss (N.-Br.), merkt dat steeds meer vaccinaties bij biggen worden toegepast. “De diergezondheidskosten op zeugenbedrijven komen voor 70 tot 80% voor rekening van biggenvaccinaties”, aldus Van der Wielen. De overige kosten zijn voor de vaccinaties van de zeugen en andere diergeneesmiddelen zoals pijnstillers, antibiotica en ontwormingsmiddelen. “Dat is in verhouding over het algemeen maar een klein gedeelte.”
Van der Wielen schat in dat op dit moment gemiddeld bijna drie vaccinaties bij de biggen uitgevoerd worden, waar voorheen twee de standaard was. Circo en Mycoplasma zijn bijna standaardvaccinaties. Daarnaast wordt steeds meer gevaccineerd tegen PRRS en/of Lawsonia intracellularis (PIA). Van der Wielen schat in dat 30 tot 40% van de zeugenhouders de biggen tegen PRRS ent, en 10% tegen PIA. Daarnaast ent nog een paar procent van de bedrijven de biggen tegen Coli.
Lees verder onder de grafiek
Op vleesvarkensbedrijven lagen de kosten voor diergezondheid de laatste vijftien jaar al relatief laag en zijn licht gedaald. De laatste jaren bleven de diergezondheidskosten voor vleesvarkens stabiel rond de € 2 per vleesvarken per jaar.
Verschuiving naar preventieve kosten
Kees Ligthart, agrarisch bedrijfsadviseur bij Abab Agro Advies, ziet in de resultaten van de afgelopen jaren een verschuiving naar meer preventieve diergezondheidskosten op de varkensbedrijven, op zowel zeugenbedrijven als vleesvarkensbedrijven. Bij een groeiend aantal vleesvarkensbedrijven ziet de adviseur de diergezondheidskosten per vleesvarken, die al jaren rond € 1 tot € 2 per vleesvarken liggen, verdubbelen doordat bijvoorbeeld een vaccinatie tegen APP wordt uitgevoerd.
Er is nog een wereld te winnen op het gebied van diergezondheid
Prijs vaccinatie blijft gelijk
De prijs per vaccinatie neemt zeker niet veel toe, geeft Van der Wielen aan. Gemiddeld zou je voor een enting ongeveer € 1 kunnen nemen. De prijs van een Circo- en PRRS-vaccin ligt een stuk boven € 1 per big, een Mycoplasma-vaccin onder € 1 per big. “Bij een zeugenbedrijf dat 30 biggen aflevert, kom je met drie entingen al snel op € 90 tot € 100 per zeug uit”, aldus Van der Wielen. Omgerekend betekent het dat voor een gemiddeld zeugenbedrijf in Nederland, met 780 zeugen en 29,3 afgeleverde biggen per zeug per jaar, de jaarkosten voor diergezondheid met drie biggenvaccins al snel op meer dan € 70.000 liggen.
Prijzige griepvaccinatie
De kosten voor de zeugenvaccinaties tellen veel minder hard mee in het totaal. De relatief prijzige griepvaccinatie bij zeugen kost ongeveer € 7 per zeug per jaar, maar deze kosten kun je delen door het aantal biggen per zeug. Dit komt dan uit op ongeveer € 0,23 per big.
Ook de kosten voor bedrijfsbegeleiding zijn relatief laag. Al zou je € 1.000 per maand betalen aan goede begeleiding, dan is dat op een bedrijf met 1.000 zeugen nog maar € 1 per maand per zeug ofwel € 0,40 per afgeleverde big per jaar. Wil je besparen op diergezondheidskosten, dan heeft het weglaten van een biggenvaccinatie het grootste effect op de kostprijs.
Lees verder onder de grafiek
De gemiddelde diergezondheidskosten op zeugenbedrijven zijn in vijftien jaar meer dan verdubbeld. De kosten zijn van € 47 per zeug in 2002 opgelopen naar € 103 per zeug in 2017.
‘Focussen op één parameter niet verstandig’
Focussen op slechts één parameter, zoals de diergezondheidskosten, is echter niet verstandig, stelt Ligthart. “Kijk eerst naar de grote lijnen op het bedrijf, zodat je het geheel blijft overzien en focus daarna op de onderliggende parameters.” Het is volgens de adviseur van belang dat je de kosten voor enten in verhouding ziet. De kostprijs van een big ligt rond € 47. Hiervan komt ongeveer € 3 voor rekening van diergezondheid. De voerkosten van zeugen, opfokzeugen en biggen vormen ongeveer € 23 van de kostprijs, energiekosten ongeveer € 1,50 en fokkerij en ki rond € 1 per big.
Lees verder onder de foto
Henkjan ten Kate (47) houdt 420 zeugen met een hoge diergezondheidsstatus, verkoopt 29 biggen per zeug per jaar die 3 entingen krijgen voor aflevering. De jaarlijkse diergezondheidskosten zijn € 68. - Foto: Ruud Ploeg
Lees verder onder de foto
De kosten voor een zeugenvaccinaties tellen veel minder hard mee in het totaal. De kosten van de relatief prijzige griepvaccinatie bij een zeug kun je delen door het aantal biggen per zeug. - Foto: Mark Pasveer
Bedrijfsgrootte speelt een rol
De diergezondheidskosten zijn € 30 per zeug hoger op grotere zeugenbedrijven dan op kleinere, blijkt uit cijfers van BINternet. De ziektedruk op grotere bedrijven is hoger en lastiger te managen. Bedrijfszekerheid en het werken met vreemd personeel zijn enkele redenen waardoor deze bedrijven vaker voor meer vaccinaties kiezen. “Vooral bij goede prijzen lijken meer bedrijven te kiezen voor een extra enting als vorm van verzekering”, geeft Van der Wielen aan, die betwijfelt of dit altijd de juiste keuze is.
Exporteren: drie vaccinaties nodig
Een andere oorzaak dat grotere bedrijven meer vaccinaties uitvoeren, heeft een commerciële reden. Grotere bedrijven kiezen vaker voor het exporteren van biggen en hiervoor zijn drie vaccinaties noodzakelijk. Dat is soms ingegeven door de handel, al is dat veterinair niet altijd noodzakelijk.
Gesloten bedrijven, bedrijven die een goede knip tussen dieren hebben of in een keten leveren, hebben de meeste kans om succesvol minder entingen bij de biggen uit te voeren. Een enting is een hulpmiddel en geeft geen 100% zekerheid, toch kiezen veelal grotere bedrijven voor het vaccineren van de biggen.
Minder vaccineren, toch goede resultaten
Van der Wielen is ervan overtuigd dat het mogelijk is om minder te vaccineren en toch goede resultaten te draaien. Onlangs begeleidde hij nog een bedrijf in de aanpak van PRRS dat door deze aanpak succesvol kon stoppen met deze vaccinatie. Daardoor boekte het bedrijf een verlaging van de gezondheidskosten van € 40 per zeug per jaar, en boekt betere resultaten. “Er is nog een wereld te winnen op het gebied van diergezondheid”, besluit de varkensarts. Hij geeft aan dat er voldoende voorbeelden aanwezig zijn die laten zien dat het mogelijk is om met minder vaccinaties succesvol(ler) varkens te houden.
freelance redacteur